خیلی کوتاه : رده‌بندی جهانی فیفا روشی برای مقایسه و دسته‌بندی تیمهای فوتبال کشورهای جهان است.
نکته جالب درباره رنکینگ فیفا نام آن است : FIFA/Coca-Cola World Ranking
تاریخچه
در سال ۱۹۹۳ فیفا با کمک شرکت کوکاکولا پیشنهاد روشی برای مقایسه تیمهای فوتبال، رده‌بندی (Ranking) را ارائه کردند. در این روش این امکان وجود داشت که بتوان بر اساس بازیهای بین المللی تیمهای فوتبال مقایسه‌ای بین آنها انجام شود و امتیازی به هریک داده شود.
پس از گذشت چند سال این روش محاسباتی توانست ثابت کند که روش قابل قبولی برای مقایسه قدرت تیمهای فوتبال می‌باشد و می‌توان به آن استناد کرد. در طول مدت زمانی که از این فرمول رده‌بندی استفاده شده‌است تغییراتی هم در آن اعمال شده که بر کیفیت مقایسه و بدست آوردن نتیجه درستتر از آن افزوده شده‌است که در این مطلب به آن خواهیم پرداخت.
قوانین حاکم بر محاسبات امتیاز
بسیار ساده‌است، تقریباً همان فرمول‌هایی که بر یک مسابقه در یک حاکم است. یک تیم می‌تواند با توجه به نتایجی که در مسابقات بدست می‌آورد، امتیاز مشخصی بدست آورد و هر آنکه بیشترین امتیاز را بدست آورد در بالای جدول قرای می‌گیرد. اما یک تفاوت عمده میان این جدول و جداول رتبه بندی لیگ‌های باشگاهی در این است که محاسبه امتیاز فقط به نتیجه بازی و احیاناً گلهای رد و بدل شده ندارد. بلکه همانطور که گفتیم به محل انجام شدن بازی، درجه اهمیت بازی هم مربوط می‌شود. همچنین نکته بسیار مهم آن است که امتیاز هر تیم از هر بازی، به قدرت (در واقع همان امتیاز) تیم مقابل نیز مربوط می‌شود. بنابراین برد مقابل یک تیم قوی به مراتب امتیاز یک تیم را از حالی که در مقابل یک تیم ضعیف پیروز می‌شود بیشتر بالا می‌برد، یعنی بر خلاف بازیهای باشگاهی هر بردی سه امتیاز به شما نمی‌دهد.
محاسبات بر اساس فرمول‌های نسبتاً پیچیده‌ای انجام می‌گیرد و تا قبل از سال ۱۹۹۹ یک برد می‌توانست تیم را به اندازه یک تا سه امتیاز بالا ببرد اما با تغییراتی که در این سال در محاسبات Ranking صورت گرفت، یک برد می‌تواند امتیاز تیم در جدول را از ۱۰ تا ۳۰ بالا ببرد.
پارامترهای دخیل در محاسبه امتیاز تیمها
برد، تساوی یا باخت در حالت عادی برد امتیاز بیشتری از باخت یا تساوی برای یک تیم به ارمغان می‌آورد. دو یا سه امتیاز برای برد، یک امتیاز برای مساوی و صفر امتیاز برای شکست. اما این امتیازها برای اندازگیری توانایی یک تیم در طبقه بندی جهانی کافی نیست، بنابراین معیارهای دیگری وارد میدان می‌شوند تا امتیاز حاصل از یک بازی برای طرفین مشخص شود.
پیروزی تیم بر یک تیم با امتیاز کمتر ارزش کمتری دارد تا پیروزی بر یک تیم با ارزش بالاتر یا حتی مساوی. حتی ممکن است شکست یک تیم برابر یک تیم قوی برایش در جول امتیاز خوبی به ارمغان بیاورد.
یک تفاوت عمده در این طبقه بندی هنگامی است بازی دو تیم به ضربات پنالتی کشیده می‌شود. در این حالت تیمی که با ضربات پنالتی برنده می‌شود همان امتیاز برد را تصاحب می‌کند و تیمی که با ضربات پنالتی شکست را می‌پذیرد امتیاز حالت مساوی در جریان بازی عادی را تصاحب می‌کند.
گلهای رد و بدل شده از جمله فاکتورهای مهم در کسب امتیاز تعداد گلهایی است که در بازی رد و بدل می‌شود. تقسیم امتیازهای یک بازی به میزان قدرت (امتیاز کنونی) تیمها بستگی دارد. به‌عنوان مثال در بازی یک تیم ضعیف با قوی، گلی که یک تیم ضعیف میزند امتیاز بیشتری دارد تا گلی که تیم قوی به ثمر می‌رساند. همچنین فیفا برای تشویق بازی‌ها به حالت هجومی، ارزش یک گل زده شده را به مراتب بیشتر از یک گل خورده شده - که از امتیاز کسر می‌شود - برای یک تیم محاسبه می‌کند. همچنین اگر بازی به پنالاتی کشیده شود امتیازی که تیم برنده بدست می‌آورد فقط بر اساس گلهایی است که در طی بازی رد و بدل شده‌است.
همچنین در یک بازی ارزش گلی که ابتدا زده می‌شود به مراتب بیش از ارزش گلهای بعدی می‌باشد. در ضمن هرگز امکان ندارد با گلهای زده بیشتر، بیش از حداکثر امتیازی که فیفا برای برد در نظر گرفته شده‌است را بتوان کسب کرد. دلیل این امر هم بیشتر به مسائل روانشناسی بر می‌گردد، در بازی‌هایی که پس از گلی‌های ابتدایی برنده گلهای بیشتری میزند بیشتر مسائل روانی بر بازی حاکم می‌شود تا مسائل فنی.
میزبان یا میهمان بودن اینکه تیم در کشور خود بازی کند و یا در یک کشور خارجی ارزش متفاوت دارد. فیفا برای بازی یک تیم در غیر از کشور خود یک پاداش کوچک سه امتیازی در نظر می‌گیرد. اما در بازیهای جهانی این امتیاز اضافه به کسی داده نمی‌شود.
ضریب اهمیت یک بازی هر بازی برای خود یک درجه اهمیت دارد که به آن سنگینی خاصی می‌دهد. بیشترین درجه اهمیت به بازیهای جام جهانی مربوط شده و کمترین آن به بازیهای دوستانه مربوط می‌شود. فاکتورهای زیر در امتیاز بازی‌ها در نظر گرفته می‌شود یعنی آنکه برای فیفا ارزش یک بازی مقدماتی بین قاره‌ای ۵۰٪ بیش از یک بازی دوستانه می‌باشد.
نوع بازی - وزن
دوستانه ۱٫۰۰
مقدماتی بین قاره‌ای ۱٫۵۰
مقدماتی جام جهانی ۱٫۵۰
بین قاره‌ای ۱٫۷۵
جام کنفدراسیون‌ها ۱٫۷۵
جام جهانی ۲٫۰۰
ضریب اهمیت منطقه‌ای تیمها پر واضح است که وضعیت و توانایی تیمهای فوتبال در قسمت‌های مختلف جهان متفاوت می‌باشد. برای در نظر گرفتن این توانایی‌ها و محاسبه آن، فیفا برای کنفدراسیون‌های مختلف وزن‌هایی را در نظر گرفته‌است. این وزن در پایان هر سال از طریق فیفا تهیه می‌شود که بر اساس میزان راهیابی تیمهای هر کنفدراسیون به بازیهای جهانی است.
اما این محاسبات مربوط به توانایی کنفدراسیون‌ها بر اساس نتایج تمام بازی‌ها و تیمها نیست بلکه به بازی‌هایی مربطو می‌شود که بهتیرن ۲۵٪ از تیمهای یک قاره - حداقل ۵ تیم - با سایر قاره‌ها می‌باشد. البته روش این محاسبه جای اشکال زیاد دارد چرا که اگر تیم قوی یک کنفدراسیون ضیعف با تیم ضعیف یک کنفدراسیون قوی بازی کند و صاحب برد شود می‌تواند امتیازها را به ضرر کنفدراسیون قوی پایین بیاورد.
اما اینبار وزن مسابقه بصورت میانگین وزن کنفدراسیون‌ها مطابق جدول زیر محاسبه می‌شود. به‌عنوان مثال اگر یک تیم از اروپا با یک تیم از آسیا بازی کند وزن بازی معادل میانگین اعداد ۱٫۰۰ و ۰٫۹۳ یعنی ۰٫۹۶۵ خواهد بود. جدول زیر وزن کنفدراسیون‌ها را برای سال ۲۰۰۴ نمایش می‌دهد.
وزن - کنفدراسیون - شرح
UEFA ۱٫۰۰ اروپا
CONMEBOL ۰٫۹۹ آمریکای جنوبی مانند برزیل، پرو، اوروگوئه، شیلی و ...
CAF ۰٫۹۴ افریقا
COCACAF ۰٫۹۴ آمریکای شمالی و کاراییو مانند ایالات متحده، مکزیک، کاستاریکا و ...
AFC ۰٫۹۳ آسیا
OFC ۰٫۹۳ اقیانوسیه
مشاهده آخرین رده بندی رنکینگ فیفا (FIFA/Coca-Cola World Ranking) در وب سایت رسمی فیفا :
Http://Www.FIFA.com/WorldFootball/Ranking/lastranking/gender=m/fullranking.html
اولین دوره جام باشگاهای اروپا در سال 1955 برگذار شد که در آن سال تیم رئال مادرید در بازی فینال توانست با نتیجه 4-3 تیم استد د ریمیس فرانسه را در پاریس شکست دهد و به عنوان قهرمانی برسد.این رقابتها تا سال 1992 با عنوان جام باشگاهای اروپا برگذار می شد تا اینکه در فصل 1992-93 پس از تغییراتی در نحوه برگذاری مسابقات این رقابتها به لیگ قهرمانان اروپا تغییر نام پیدا کرد.
در سالهای اخیر شرکتهای فورد - هاینکن - وودافون - مستر کارد و سونی اسپانسرهای اصلی در برگذاری مسابقات لیگ قهرمانان اروپا بوده اند.
پر افتخارترین تیمهای باشگاهی در جام باشگاها و لیگ قهرمانان اروپا تا به حال:1- رئال مادرید اسپانیا (12بار فینالیست) و کسب 9 عنوان قهرمانی در سالهای 1956 - 1957 - 1958 - 1959 - 1960 - 1966 - 1998 - 2000 و 2002.
2- آس میلان ایتالیا (11بار فینالیست) و کسب 7 عنوان قهرمانی در سالهای 1963 - 1969 - 1989 - 1990 - 1994 - 2003 و 2007.
3- لیورپول انگلیس (7بار فینالیست) و کسب 5 عنوان قهرمانی در سالهای 1977 - 1978 - 1981 - 1984 و 2005.
4- بایرن مونیخ آلمان(7بار فینالیست) و کسب 4 عنوان قهرمانی در سالهای 1974 - 1975 - 1976 و 2001.
5- آژاکس هلند(6بار فینالیست) و کسب 4 عنوان قهرمانی در سالهای 1971 - 1972 - 1973 و 1995.
6- منچستریونایتد انگلیس(3بار فینالیست) و کسب 3 عنوان قهرمانی در سالهای 1968 - 1999 و 2008.
7- یوونتوس ایتالیا (7بار فینالیست) و کسب 2 عنوان قهرمانی در سالهای 1985 و 1996.
8- بنفیکا پرتقال (7بار فینالیست) و کسب 2 عنوان قهرمانی در سالهای 1961 و 1962.
9- بارسلونا اسپانیا (5بار فینالیست) و کسب 2 عنوان قهرمانی در سالهای 1992 و 2006.
10- اینترمیلان ایتالیا(4بار فینالیست) و کسب 2 عنوان قهرمانی در سالهای 1964 و 1965.
11- پورتو پرتقال (2بار فینالیست) و کسب 2 عنوان قهرمانی در سالهای 1987 و 2004.
12- ناتینگهام فورست انگلیس(2بار فینالیست) و کسب 2 عنوان قهرمانی در سالهای 1979 و 1980.
13- اُلمپیک مارسیل فرانسه(2بار فینالیست) و کسب عنوان قهرمانی در سال 1993.
14- استیو پیروستای رومانی(2بار فینالیست) و کسب عنوان قهرمانی در سال 1986.
15- هامبورگ آلمان (2بار فینالیست) و کسب عنوان قهرمانی در سال 1983.
16- سلتیک اسکاتلند (2بار فینالیست) و کسب عنوان قهرمانی در سال 1967.
و تیمهای بورسیا دورتموند آلمان(در سال1997) رد استار بلگراد صربستان(در سال1991) پی اس وی آیندهون هلند(در سال1988) استون ویلا انگلیس(در سال1982) و فاینورد هلند(در سال1970) هر کدام یکبار موفق به کسب عنوان قهرمانی در این رقابتها شده اند.
پر افتخارترین کشورهای اروپایی در جام باشگاها و لیگ قهرمانان اروپا تا به حال:
1- ایتالیا که تیمهای باشگاهی این کشور 25بار فینالیست بوده اند و 11بار قهرمان شده اند.
2- اسپانیا که تیمهای باشگاهی این کشور 20بار فینالیست بوده اند و 11بار قهرمان شده اند.
3- انگلیس که تیمهای باشگاهی این کشور 16بار فینالیست بوده اند و 11بار قهرمان شده اند.
4- آلمان (13فینالیست و 6قهرمان).
5- هلند (8فینالیست و 6قهرمان).
6- پرتقال (9فینالیست و 4قهرمان).
7- فرانسه (6فینالیست و 1قهرمان).
8- رومانی (2فینالیست و 1قهرمان).
9- صربستان (2فینالیست و 1قهرمان).
10- اسکاتلند (2فینالیست و 1قهرمان).
برترین گلزنان در تمامی رقابتهای جام باشگاها و لیگ قهرمانان اروپا تا به حال:
1- رائول گنزالس اسپانیایی با 61 گل زده در 118 بازی انجام داده با تیم رئال مادرید.
2- آندره شوچنکو آکراینی با 59 گل زده در 103 بازی.که در ترکیب 3 تیم باشگاهی دیناموکیف - آس میلان و چلسی حضور داشته است.
3- رود ون نیستلروی هلندی با 57 گل زده در 76 بازی با تیمهای پی اس وی آیندهون - منچستر یونایتد و رئال مادرید.
4- تیری هانری فرانسوی با 53 گل زده در 115 بازی با تیمهای آاس موناکو - آرسنال و بارسلونا.
5- آلفردو دی استفانو آرژانتینی با 49 گل زده در 58 بازی با رئال مادرید.
هرنان کرسپو آرژانتینی هم تنها بازیکنی است که توانسته با 5 تیم مختلف اروپایی در لیگ قهرمانان گل بزند.کرسپو با تیمهای پارما(2گل در 9بازی) لاتسیو(5گل در 13بازی) اینتر میلان(10گل در 15بازی) چلسی(4گل در 15بازی) و آس میلان(6گل در 10بازی) موفق به گلزنی در این رقابتها شده است.
بازیکنان رکورد دار در انجام تعداد بازی اروپایی:
1- رائول گنزالس با 118 بازی در عضویت رئال مادرید.
2- روبرتو کارلوس با 117 بازی در عضویت تیمهای رئال مادرید و فنرباغچه.
3- تیری هانری با حضور در 115 بازی با تیمهای آاس موناکو - آرسنال و بارسلونا.
4- پائولو مالدینی با حضور در 107 بازی با تیم آس میلان.
گاه بازیهای سنتی بسیار حساس را نیز دربی به حساب آورده است.: